Wat een kudde gnoes mij leerde over  groepen en individuen.

Gisteravond bij het zappen kwam ik langs het National Geographic kanaal. De mooie beelden van de Afrikaanse steppe trokken mijn aandacht en ik bleef hangen.

Voor mijn ogen werd het verhaal van de diersoorten op de steppe vertoond. Waarbij het verhaal van de gnoes de meeste indruk op me maakte.

De verteller legde uit dat de kudde gnoes, om te overleven, bij de wisseling van de seizoenen voor hun overleving een brede snelstromende rivier moeten oversteken. Ze hebben een keus uit twee kwaden: Ze blijven aan de kant van de rivier waar ze zijn en hebben binnenkort geen voedsel meer  of ze gaan verder op hun tocht naar de groene steppe aan de overkant. Hun instinct vertelt hen de rivier te trotseren en de oversteek te wagen.

Voor mijn ogen zag ik de kudde uit elkaar vallen, de dieren werden onrustig en verdrongen elkaar op de oever voor een goede plaats om het water in te gaan. Het duurde een poosje voordat de eerste dieren zich in de rivier waagden, maar al snel volgden er meer. De stroom van dieren werd een lange sliert en stokte soms ook even om daarna toch weer op gang te komen. Net zolang tot alle dieren de overkant bereikt hadden.De gnoes die als eersten de oversteek hadden gewaagd, bleven in de buurt van de rivier. Wachtend op de rest. De kudde rustte uit en groepeerde zich na een paar dagen om verder te trekken naar de nieuwe steppe waar een overvloed van voedsel op hen wachtte.

Al kijkend kwamen de krantenkoppen terug, die associaties bij me opriepen met het thema groepen en individuen. Koppen die soms oproepen om bij de groep te blijven en naar elkaar om te zien. Terwijl een artikel twee bladzijden verder, juist aanspoort om een zelfstandig individu te zijn. Twee tegengestelde standpunten, die je als mens danig in verwarring kunnen brengen.

Want wat willen ze nou eigenlijk?

Het gedrag van de gnoes gaf me onverwacht een welkom inzicht over die twee tegengestelde standpunten in de krant.

Een groep kan prima een groep zijn in een rustige stabiele omgeving, zolang daar genoeg voedsel is voor iedereen. Maar de seizoenen komen en gaan. Met die omslag is het tijd om op weg te gaan naar andere vlaktes waar het voedsel voor het nieuwe seizoen te vinden is.

Om die nieuwe vlakte te bereiken komt de kudde obstakels tegen. In dit geval een brede snelstromende rivier. Voor de gnoes wordt de oversteek: “ieder voor zich”. Iedere gnoe weegt af wanneer ze de sprong waagt om van de vaste grond onder haar voeten de rivier in te gaan, en al spartelend en zwemmend de overkant te bereiken. 

Ook mensen moeten op weg in deze tijd van transformatie

Bij mensen die leven in tijden van grote veranderingen zoals op dit moment, is het niet anders dan bij de gnoes. Blijven waar je bent is geen optie. Je kunt niet anders dan samen op weg gaan, in de wetenschap dat de groep op een gegeven moment zal veranderen in een lange sliert, waarbij je als individu “ieder voor zich’ de rivier over gaat steken op je eigen tijd en tempo. 

Want dat is waar je mee bezig bent. Op je eigen manier in je eigen tijd de rivier oversteken. En dat vraagt veel van je. Al die veranderingen, die maar niet ophouden. Grotendeels op jezelf teruggeworpen.De zekerheden die weg vallen, waardoor angst, verwarring en onzekerheid de kop opsteken. 

De tweede les van de gnoes 

De documentaire ging verder: nadat de gnoes de rivier hebben overgestoken keert de rust weer en gaat de kudde in een nieuwe formatie verder op weg naar het voedsel voor het komend seizoen. Vertrouw op het proces. Bij mensen zal het net zo gaan.